Yasağa rağmen ihracatta 1 milyar dolar hedefleniyor

Türkiye’de zeytin ağacı varlığı her geçen yıl artış gösteriyor. Son 20 yılda ülkedeki zeytin ağacı sayısı 99 milyondan 189 milyona ulaştı. Elbette zeytin ağacı varlığındaki artış üretim rakamlarına da olumlu yansıdı. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de zeytin üretimi 2021 yılında yaklaşık 1 milyon 739 bin ton iken geçen yıl yüzde 71 artışla 2 milyon 977 bin tona ulaştı. Sofralık zeytin üretimi 2021’de yaklaşık 556 bin ton iken 2022’de yüzde 32 artışla 736 bin tona, zeytinyağı üretimi de aynı dönemler itibarıyla yüzde 79 artışla 236 bin tondan 422 bin tona yükseldi.

Türkiye, bu rakamlarla sofralık zeytin üretiminde dünya lideri olurken zeytinyağı üretiminde de İspanya’nın ardından ikinci sıraya yerleşti. Türkiye’de durum böyleyken son dönemde iklim değişikliği ve aşırı sıcaklıkların etkisiyle İspanya başta olmak üzere Avrupa’da zeytin ve zeytinyağı üretiminde ciddi gerilemeler görülmeye başlandı. Pazarda gözler, son dönemde rekor üretime ulaşan Türkiye’ye çevrildi. Ancak bu durum beraberinde pek çok tartışmayı da getirdi.

Üreticiler ve ihracatçılar bu sezonun Avrupa’daki kriz nedeniyle oldukça bereketli geçeceğini beklerken Ticaret Bakanlığı’nın aldığı ihracat yasağı kararı, sektörde adeta şok etkisi yarattı. İhracatçılar ve üreticiler, bu yasağın Türkiye’nin ihracattaki pazar payını olumsuz etkileyeceğini düşünürken Ticaret Bakanlığının son dönemde zeytinyağı ihracatına yönelik aldığı tedbirlerle sorun yaşanmadan sezonun geçirileceği ve katma değerli üretimin artırılacağı öngörülüyor.

 Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan, Türkiye’de geçen yıl 422 bin ton zeytinyağı üretildiğini, yeni sezonun ise ekim ayında başlayacağını söyledi.

2021 yılından geçen sezona 30 bin tonu aşkın zeytinyağı stoku devrolduğunu belirten Tan, şöyle konuştu: “Devirle birlikte zeytinyağı stokumuz toplam 450 bin tonu buldu. Geçen yıl 135 bin ton ihracat yapıldı ve böylece iç tüketim için 315 bin ton zeytinyağı kaldı. Türkiye’nin yaptığı iç tüketim yıllık ortalama 2 kiloyu geçmiyor. Bu da 155 bin ton stok devredeceğimiz anlamına geliyor.

Afrin’den gelen yağ da eklenince 180 bin ton civarında gelecek yıla stok devretmemiz öngörülüyor. Geçen yıl ülkemiz 422 bin ton zeytinyağı üretimi yapmıştı, bu yıl rakamın yüzde 40’ını bile üretsek, bir önceki sezondan devirle beraber 380 bin ton yağ stoku oluşur. Biz önümüzdeki sezon, hem iç hem de dış pazara yetecek kadar rekor üretimle piyasada yer alacağız.”

Hükümetin dökme zeytinyağı ihracatına yönelik ilave tedbirlerine de değinen Tan, “Alınan karar, gelecekte dökme zeytinyağı yerine ambalajlı ve markalı zeytinyağı ihracatını artıracaktır.” değerlendirmesinde bulundu. Katma değeri yüksek ihracatı başından beri savunduklarını vurgulayan Tan, şu ifadeleri kullandı: “Yılda 60 bin ton üretim yapan ve bunun sadece 20 bin tonunu ambalajlı şekilde satabilen bir işletmeniz var sa aradaki 40 bin tonu mecburen dökme şeklinde satmanız gerekiyor.

İspanya, İtalya, Yunanistan da ellerinde fazla mal olunca bunu dökme şeklinde satıyor. Türkiye tabii ki ambalajlı ve markalı satış yapmalı ama mecbur kalındığında dökme de satılabilmeli. İhracat bize döviz getiriyor. Şu anda tarihimizde ilk defa zeytinyağı ihracatında 1 milyar dolara gidiyoruz.

İspanya ve İtalya’da zeytinyağı olmadığı ve fiyatların yükseleceği belli. Serbest ekonomi koşullarında fiyat yükseliyor. Bunun da bir borsası var, fiyat borsada oluşuyor fakat biz bundan sonra bu tür önlemlerin sezon başında bilançolar ortaya çıkınca, sektör temsilcilerinin katılımıyla yapılan bir toplantıda belirlenmesini bekliyoruz.”

Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri (TARİŞ) Genel Müdürü Güngör Şarman da Türkiye’nin bu yıl çok iyi seviyede üretim miktarına ulaştığını belirterek şunları kaydetti: “Gelecek yıl üretimin bu yıldan biraz daha az olması bekleniyor ama ülkemizde zeytin üretiminde sıkıntıya yol açacak miktar söz konusu değil. Bu yıldan devredecek stoklar da hesaba katıldığında sezonu rahat geçiririz.”