Yapay zekâ yasası

Dünyanın ilk “Yapay Zekâ Yasası” Avrupa Birliği tarafından kabul edildi.

AB Konseyi, AB üye ülkeler ile Avrupa Parlamentosu arasında uzun tartışmalara neden olan yapay zekaya ilk kapsamlı kuralları getiren “Yapay Zekâ Yasası” konusunda anlaşma sağlandı.

Brüksel’de 36 saat süren maraton görüşmeler sonunda kabul edilen yasaya göre, Avrupa ülkelerinde kullanılacak yapay zekâ sistemlerinin güvenli olması, temel haklara ve AB değerlerine saygı göstermesi isteniyor.

AB Komisyonu tarafından Nisan 2021 tarihinde sunulan, AB Konseyi ve AP’nin uzlaştığı Yapay Zekâ Yasası genel amaçlı yapay zekâ modelleri için değer zinciri boyunca şeffaflığı sağlayacak özel kurallar getiriyor. Risk oluşturabilecek konularda risk yönetimi ve ciddi vakaların izlenmesi, model değerlendirmesi ve ilgili testlerin gerçekleştirilmesi ile ilgili ilave bağlayıcı yükümlülükler getirdi.

– Yapay zekâ sistemleri topluma zarar verme ihtimaline göre “risk temelli” bir yaklaşımla düzenlenecek. Yüksek riskli yapay zekâ sistemlerine daha katı kurallar getirilecek. Yapay zekâyı basit yazılım sistemlerinden ayıracak açık kriterler belirlenecek.

– Sınırlı risk sunan yapay zekâ sistemleri, kullanıcıların bilinçli kararlar alabilmesi için içeriğin yapay zekâ tarafından oluşturulduğunu açık biçimde belirtilecek Bu sistemler, şeffaflık yükümlülüklerine tabi tutulacak.

– Bilişsel davranış manipülasyonu, yüz görüntülerinin internetten veya kapalı kamera sistem görüntülerinden hedefsiz alınması, işyerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma, sosyal puanlama, cinsel yönelim veya dini inançlar gibi hassas verileri çıkarmak için biyometrik sınıflandırma yapılması yasak kapsamına girecek.

– Ülkelerin kolluk kuvvetleri faaliyetlerinde yapay zekâyı kullanabilecek. Emniyet birimleri istisnai ve gerekli durumlarda, kamuya açık alanlarda gerçek zamanlı uzaktan biyometrik tanımlama sistemlerini izin alarak kullanabilecek.

– Bu tür yapay zekâ sistemleri kullanımı terör saldırıları, mevcut veya öngörülebilir tehditlerin önlenmesi ve ciddi suçlardan şüphelenilen kişilerin aranması gibi durumlarda sınırlı olacak. Yapay zekâ sistemlerinin olası suiistimallerine karşı temel hakların yeterince korunmasını sağlamak için özel bir mekanizma uygulamaya konulacak.

Dünyanın ilk yapay zekâ yasası sonrası yapay zekâ şirketlerinin teknolojilerinin yeni kurallara uyma zorunluluğu getirdi.

Yapay zeka ofisi kuruluyor

– AB Komisyonu bünyesinde, gelişmiş yapay zekâ modellerini denetlemek, standartların ve test uygulamalarını geliştirmeye katkıda bulunmak ve bütün üye ülkelerde ortak kuralları uygulamakla görevli bir “Yapay Zekâ Ofisi” kurulacak.

– Bağımsız uzmanlardan oluşan bilimsel kurul, Yapay Zekâ Ofisi’ne tavsiyelerde bulunacak. Üye ülkelerin temsilcilerinden oluşacak olan Yapay Zekâ Kurulu, AB Komisyonu için bir koordinasyon kurulu ve danışma organı olarak görev yapacak.

– Yapay zekâ kanununun ihlaline ilişkin para cezaları, suçu işleyen şirketin bir önceki mali yıldaki küresel yıllık cirosunun yüzdesine veya önceden belirlenen miktarlara göre yüksek olan baz alınarak hesaplanacak. Yasaklı yapay zekâ uygulamalarının ihlali durumunda şirket cirosunun yüzde 7’si veya 35 milyon euro, yükümlülüklere uymama durumunda cironun yüzde 3’ü veya 15 milyon euro, hatalı veri paylaşılması durumunda cironun yüzde 1.5’i veya 7.5 milyon euro para cezası öngörülüyor.

Temel insan hakları ihlâli!

Uluslararası Af Örgütü, Yapay Zekâ Yasası’nın temel insan haklarına aykırı olduğunu vurgulayarak, karşı çıkıyor. Af Örgütü’nden yapılan açıklamada, “Komisyon, Konsey ve Parlamento olmak üzere üç Avrupa kurumu, 27 üye ülkesine dijital gözetime yeşil ışık yakarak yapay zekâ düzenlemeleri konusunda küresel çapta yıkıcı bir emsal oluşturdu” denildi.

Son yıllarda hızla gelişen yapay zekânın hayatımıza yeni kolaylıklarla birlikte yeni zorluklar getirdiği yadsınamaz bir gerçeklik…