Rus petrolünün yeni başkenti: DUBAI

Tarih: 24 Şubat 2022… Rusya’nın Ukrayna işgali başladı… Enerjiden gıda tedariğine tüm dünyayı sarsan bu savaş, İsviçre’nin Cenevre kenti için de dönüm noktası oldu. Kent, onlarca yıldan bu yana Rus petrolünü dünyanın dört bir yanına satan tüccarların merkeziydi.

Ancak savaş sonrası Rusya’ya karşı başlatılan ambargoya İsviçre de katılınca, işin rengi değişti; Rus petrolü ticaret merkezi Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin diğer kentlerine kaydı. Financial Times’ın (FT) haberine göre, Dubai’de kayıtlı şirketler ocak ile nisan ayları arasında 17 milyar dolar değerinde 39 milyon ton Rus petrolü satın aldı: “Gemi takip verileri gösteriyor ki, bu petrolün bir kısmı Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE), Fujairah gibi yerlerdeki depolama terminallerine indirildi. Geri kalan, yaklaşık yüzde 90’lık kısım, Emirlik topraklarına hiç gelmedi. Bunun yerine küresel enerji akışlarının tarihteki en büyük yeniden yönlendirmelerinden birinin bir parçası olarak, Rus limanlarından doğrudan Asya, Afrika ve Güney Amerika’daki yeni alıcılara aktı.”

BAE’deki enerji ticareti endüstrisi, savaş öncesi zaten büyüyordu ancak yaptırımlar büyümeyi hızlandırdı. Gümrük verileri de bunun kanıtı: Yılın ilk 4 ayında Rus ham petrol ticareti yapan 20 şirketten 8’i BAE’de kayıtlı. Dizel ve akaryakıt gibi rafine petrol ürünlerinin ticaretni yapanlarda rakam daha da büyük… 20 büyük şirketten 10’u BAE’de kayıtlı…Sektörün önde gelen isimlerinden Matt Stanley, FT’ye Dubai için şu yorumu yaptı: “Petrol tüccarıysanız, olmak isteyeceğiniz yer burası.

Dubai yeni Cenevre.” İsmini vermeyen bir diğer yetkili ise Dubai’nin küresel emtia ticareti merkezi olacağını öne sürerken, “Burası dünyada yaşayıp da vergi ödemeyen son yerlerden biri” dedi. Birleşik Arap Emirlikleri’nin tarihten bu yana Avrupa ile Asya arasında mal taşıyanlar için önemli bir merkez olduğuna dikkat çeken uzmanlar, BAE’nin yapılan düzenlemeler sayesinde son yıllarda altın, elmas, çay ve kahve gibi tarımsal emtialar için önemli bir ticaret merkezine dönüştüğünün altını çizdi. Siyasi tarafsızlık, BAE’nin en büyük kozu. İsmini vermeyen başka bir petrol tüccarı, “BAE size özgürce işlem yapmanız, ticaret yapmanız ve seyahat etmeniz için bu platformu sunuyor.

Mevcut patlamanın nedeni, BAE’nin Rus işletmeleri karşılama isteği” dedi. FT, üç yapay gölün etrafına konuşlanan Jumeirah Lake Towers’da yer alan Dubai Emtia Merkezi’nin (DMCC) Ruslar için “gerçek bir merkez” olduğuna dikkat çekti. Rus petrolünü satan alan 104 şirketin 25’inin ofisi DMCC’de bulunuyor. En önemlisi ise ocak-nisan ayları arasında 7 milyar dolarla en büyük alım yapan Rus Lukoil’un petrol satış şirketi olan Litasco…

Peki satış nasıl oluyor? Dubai’den Rus petrolünün ticareti yasadışı değil. Batı yaptırımları yalnızca AB, İngiltere ve İsviçre gibi G7 kurallarını uygulayan diğer ülkelere ithalatı yasaklıyor. Kısıtlamalar kapsamında Batılı şirketler, petrol belirli bir fiyatın altında satılırsa, Rus petrolünü dünyanın diğer bölgelerine de satmaya devam edebiliyor.

Peki ABD buna ne diyor? Onun da cevabı eski bir CIA analisti ve şu an RBC Capital Markets’ın Küresel Emtia Araştırma Başkanı Helima Croft’ta: “Şeffaf bir şekilde yapılması koşuluyla Rus petrolünün nereden alınıp satıldığına Washington pek aldırmıyor.

Rus varilleri sınırın altında olduğu sürece, bu tüccarlar yanlış bir şey yapmamış oluyor. Enerji analitiği firması Kpler’in verilerine göre, Rus ham petrolünün BAE’ye ilk sevkiyatı 2019’da yapıldı, ancak sevkiyatlar Nisan 2022’den sonra Temmuz ve Ekim 2022 arasında bir duraklama ile arttı.

Enerji haberleri yayınlayan Energy Intelligence (EI) Rus petrolünün Dubai’de açılan şirketler üzerinden satılmasını mercek altına aldı. EI’ya konuşan bir Rus tüccar, “Burada kimse bize karışmıyor, işimizi rahatça yapıyoruz. Burası Cenevre değil” diyor. EI’ya göre bu şirketlerden biri Tejarinaft: “Şirket, Rus devlet devi Rosneft’ten aldıkları iki Ural ham petrol teslimatını (Biri haziranda oldu) Türkiye’ye yaptı.” BAE merkezli bir diğer şirket ise ilk teslimatlarını geçen ay İzmit Tütünçiftlik’e yapan Everest Energy.

Katar Enerji Şirketi (Qatar Energy), 2022’de net kârını önceki yıla göre yüzde 58 artırdı. Şirketin açıkladığı finansal verilere göre, Qatar Energy’nin 2021’de 26.9 milyar dolar olan net kârı 2022’de 42.5 milyar dolara ulaştı. Katar, 2022’de sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracında 80.1 milyon tonla ABD ve Avustralya’yı geride bırakarak bu alanda ilk sıraya çıktı. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle Avrupa ülkelerinin Rus gazına alternatif arayışları 2022’de doğalgaz fiyatlarının artmasında etkili olmuştu.