İhracatta iki sektörün liderlik yarışı kızışıyor

Rusya-Ukrayna savaşı otomotivde tedarik krizini derinleştirirken, kimya sektörü yükselişe geçti. Bu durum kimyacıları ilk dört ayın sonunda ihracat liderliğine taşırken, otomotivcileri ise ikinci sıraya geriletti. İki sektör de yıl sonunda liderlik hedefl iyor.

Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre, otomotiv ihracatı nisanda yüzde 11,5 artış ile 2,7 milyar dolar oldu. Böylece otomotivciler aylık bazda bu yılın en yüksek ihracat rakamına ulaştı. Ancak sektör bu rekora rağmen nisanda liderliği 3,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren kimya sektörüne kaptırdı. Kimyacılar da geçen ay rekor ihracata imza attı. Kimya sektörü mart ayında da otomotivi geride bırakarak ihracatta lider sektör olmuştu. Yılın ilk dört ayında da liderlik kimya sektörünün oldu. İlk dört ayda otomotiv endüstrisinin ihracatı 2021’in aynı dönemine göre yüzde 0,4 artışla 10,2 milyar dolar olurken, kimyacılar ise bu dönemde yıllık bazda yüzde 44,7 artışla 10,8 milyar dolarlık ihracat yaptı.

“33 milyar dolarlık hedefimizi koruyoruz”

Peki, kimyadaki bu sıçrama kalıcı olur mu? Türkiye’nin 16 yıldır üst üste ihracat lideri olan otomotiv endüstrisi yılsonunda bu konumunu koruyabilecek mi? İşte bu soruları sektör temsilcilerine sorduk. OİB Başkanı Baran Çelik, yılsonu liderliği konusunda umudunu koruyor. Otomotivciler 2022’nin başında yılsonu için 33 milyar dolarlık ihracat hedefi koymuştu. DÜNYA’ya konuşan Baran Çelik, bu hedefi koruduklarına dikkat çekti. Çelik, “Kimya sektörü fiyat ve enerji piyasalarındaki krizin etkisiyle çok hızlı bir artış gösterdi. Benzer bir durum geçen yılın bir döneminde çelik endüstrisinde olmuştu. Kimyadaki hızlı büyümenin sürdürülebilir olup olmadığını yılsonunda göreceğiz” dedi. Baran Çelik, çip krizi başta olmak üzerine tedarik zincirinde yaşanan sorunların devam ettiğini ancak, çözüm konusunda daha iyimser olduklarını belirtti. Çelik, “Krizin azalma sürecine daha yakınız” dedi.

“Talep var ama yeteri kadar araç üretilemiyor”

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği’nin (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam ise yılsonunu için OİB Başkanı Baran Çelik kadar umutlu değil. Saydam, şöyle konuştu: “Kimya ve çelik gibi sektörlerin, parça üretimi yapan sektörlere göre bir avantajı var. Daha emtia bazlı ürün ihracatı yapıyorlar. Dolaysıyla dünyadaki borsaların emtia fiyatları değiştikçe onlar da otomatik olarak fiyatlarda hemen güncelleme yapabiliyor. Otomotivde ise maliyet artışlarını bu kadar hızlı yansıtamıyorsunuz. Öte yandan, biz ağırlıklı olarak Avrupa’ya ihracat yapıyoruz. Ancak Euro, dolar karşısında bir miktar değer kaybettiği için bizim büyümemize de yansıyor. Ancak asıl problem araç üretilememesi. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında talep var. Ancak tedarik zincirinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle arzda problem var. Arz yeterli olsaydı her ay yaklaşık 20 bin adet ihracat tarafında, 20 bin adet de iç pazarda daha fazla satış yapılırdı. Dolaysıyla yılsonu rakamlarını arz sorununun ne kadar azalacağı belirleyecek. OİB’in olumlu tutumunu desteklemek istiyorum ancak, ben o kadar iyimser değilim. Arz sorununun bir süre daha devam edeceğini öngörüyorum.”

Otomotivin toplam ihracattaki payı son yıllarda giderek azalıyor. Sektörün her alanda rekor kırdığı 2017 yılında, Türkiye’nin toplam ihracatından aldığı pay yüzde 18.2 olmuştu. Son beş yıldır azalan bu sayı 2021’de yüzde 13’e, 2022’nin ilk 4 ayında ise yüzde 12.2’ye kadar gerilemiş durumda. Pandemiyle birlikte yurt dışı satışlarında ivme kazanan kimya sektörü ise Türkiye’nin toplam ihracatındaki payını 2021 sonunda 11.2’ye, bu yılın 4 ayında ise yüzde 12.9’a kadar çıkarmayı başardı.

Kimyacılar yılsonu için oldukça umutlu. DÜNYA’ya konuşan İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister, yılsonunda Türkiye’nin toplam ihracatında tüm sektörler arasında birinci olmayı hedefl ediklerini vurgulayarak, şu açıklamayı yaptı: “Kimya sektörü olarak bu yıl ilk dört aydaki performansımızın çok iyi gittiğini söyleyebilirim. Büyük ihtimalle yılı birinci olarak bitirebiliriz. Bu şekilde devam edersek 2022 yılı hedefimiz 28 milyar doları rahatça aşabileceğimizi öngörüyoruz. Rusya-Ukrayna savaşının da bitmesiyle birlikte sektör olarak daha yukarılara doğru hızlıca yol alabiliriz diye düşünüyoruz. Her geçen gün kimya sektörü büyüyerek 2030 senesine varmadan 50 milyar dolarlık bir ihracat hacmini yakalayacağımızı gösteriyor. Hedefimiz 2030 yılında kalıcı olarak sektörel birinciliği yakalamak. Öte yandan, dünyada otomotiv sektöründe bir kriz yaşanıyor. Aynı zamanda petrol fiyatlarının artmasıyla birlikte fosil yakıtlarla işleyen taşıtların satışları ve çip krizinin devam etmesi otomotivi biraz baskılıyor.”

Otomobilde daralma, tedarikte büyüme hız kesti

Nisanda otomotiv ihracatını yine tedarik sanayii sırtladı. Tedarikte ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,5 artarak 1 milyar 151 milyon olurken, bu dönemde binek otomobil ihracatı yüzde 10 azalarak 807 milyon dolar oldu. Bu rakamlar, bir önceki ay olan martla kıyaslandığında otomobilde daralmanın, tedarik sanayide ise büyümenin hız kestiğini gösteriyor.Otomobil ihracatı Mart 2022’de yüzde 34 azalarak 685 milyon dolar, tedarik endüstrisi ihracatı ise yüzde 11 artarak 1 milyar 162 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Nisanda kamyon ihracatı yıllık bazda yüzde 54 artarak 462 milyon dolar, otobüsiminibüs-midibüs ihracatı da yüzde 21,5 artarak 100 milyon dolar oldu.

İhracatta parite kaynaklı kayıp 700 milyon dolar oldu

Otomotivde bu yılın ocak-nisan döneminde Euro/ dolar paritesi kaynaklı 700 milyon dolarlık ihracat kaybı oluştu. OİB Başkanı Baran Çelik, “Olumsuz gelişmelerin yaşandığı bir dönemde nisan ayı performansımızla dünyanın en güçlü ve güvenilir üretim üssü olduğumuzu bir kez daha gözler önüne serdik” dedi.