“Uluslararası TIR filomuz yüzde 50 kapasiteyle çalışıyor!”

Aysel YÜCEL

Türkiye’nin önde gelen lojistik şirketlerinden Netlog’un Yönetim Kurulu Başkanı Şahap Çak, artan ihracat paralelinde lojistik firmalarının çekici ihtiyacının artmasına karşın, çip krizi nedeniyle satın alacak araç bulamaması konusunda dikkat çekici bir yorum yaparak, “Mevcut TIR filomuz artan ihracatı karşılayacak büyüklükte ancak sınırlarda ve gümrüklerdeki beklemeler nedeniyle yüzde 50 kapasite ile çalışıyoruz” dedi.

İhracatın hızlanmasıyla birlikte denizyolundaki konteyner krizi ve demiryollarında artan kapasite sorunu, uluslararası yük trafiğini karayoluna kaydırdı. AB’ye yönelik ihracat taşımalarının yüzde 90’dan fazlası karayoluyla yapılıyor. Lojistik firmaları artan taleple filolarını büyütmek istiyor. Ancak satın alacak çekici ve kamyon bulamıyor. Tedarik sorunu ve kur artışı hem sıfırda hem de ikinci elde fiyatları uçurdu. Bir TIR’ın fiyatı 1 milyon TL’yi geçti. Ocak ayından bu yana ikinci el çekici ve kamyon fiyatları yaklaşık yüzde 100 artarak 800 bin TL’ye kadar çıktı. Öte yandan, ikinci elde de araç bulunurluk sorunu başladı.

Lojistik sektöründeki 40 yılı aşkın tecrübesiyle sektörün duayenlerinden olan Netlog Yönetim Kurulu Başkanı Şahap Çak, Türkiye’nin 64 bin adetle Avrupa’nın en büyük çekici filolarından birine sahip olduğunu hatırlatarak, temel sorunun kapasitenin verimli kullanamaması olduğunu öne sürdü. Ticaret Bakanlığı ve Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nden (UND) alınan veriler ışığında değerlendirme yapan Çak, Türkiye’de uluslararası taşıma yapma izni olan C2 belgeli 2bin 500 civarında firma olduğunu aktardı. Sektörde çekici sayısı 64 bin, römork sayısı ise 70 bin civarında. İhracatın tonajda yüzde 40’ı değerde ise yüzde 70’i karayoluyla yapılıyor. Avrupa hatlarında çalışan çekici sayısı ise 25 bin adet. Şahap Çak, pratik bir hesapla Türkiye’nin AB rotasında yıllık 600 bin TIR’lık taşıma kapasitesi olduğunu ancak sınırlarda ve gümrüklerde yaşanan beklemeler nedeniyle bu kapasitenin yüzde 50 daha az verimlilikle kullanıldığını söyledi.

“Almanya 3 gün, ama biz 6 günde zor varıyoruz”

Şahap Çak, Türkiye’nin en önemli ihracat kapılarından biri olan Kapıkule Sınır Kapısı’nda yaşanan beklemelere değinerek, şunları dile getirdi: “Kapıkule’den bir TIR’ın çıkışı ortalama iki günü buluyor. Kapıkule’de bakanlığımızın öncülüğünde çeşitli çalışmalar yapıldı. Peron sayısı artırıldı. Ancak hala belirli prosesler aynı şekilde işimizi yavaşlatmaya devam ediyor. Mesela cuma günü en yoğun olduğumuz günde bazı memurlar olmuyor. Çok erken mesaiyi sonlandırıyorlar. Bazı işlemler çok yavaş. Şoförlerimiz çok zor zamanlar geçiriyor. Diğer yandan Kapıkule’yi geçiyorsunuz bu kez Bulgar kapılarında sıkıntı başlıyor. Bulgaristan Türkiye’nin ihracatını bilinçli olarak yavaşlatmaya çalışıyor gibi. Yine Romanya ve Sırbistan’da benzer sıkıntılar var. İlgili bakanlıklar bu ülkelerin yetkilileri ile zaman zaman görüşse de henüz bu sorunlar çözülmüş değil. Tüm bu beklemeler nedeniyle 3 günde varabileceğimiz Almanya’ya 6 günde zor varıyoruz. Maalesef biz taşıyamadığımı yabancı araçlar taşıyor. Navlun gelirimizi yabancı ülkelere kaptırıyoruz.”

İthalat yükünü boşaltmamız 1 hafta!

İthalatta da benzer durumlar yaşandığına dikkat çeken Çak, “Türkiye’ye ithalat yükü ile geliyorsunuz. Yükü boşalttıktan sonra ihracat yükünü dolduracaksınız. Ancak diyelim ki araçta Çatalca, Haydarpaşa ve Gebze gibi üç ayrı gümrük için mal var. Her gümrükte en az kaybettiğimiz süre iki gün. Bürokratik süreci bir günde tamamlamak neredeyse imkansız. Dolayısıyla üç farklı gümrükten mal varsa boşaltmamız bir hafta.Filo tam çalışabilse Türk nakliyecisinin kapasite sorunu olmaz.”

“Fabrika yatırımlarını komşuya kaptırıyoruz”

Tüm bu beklemeler nedeniyle bir TIR’ın ayda ancak Avrupa’ya tek sefer yapabildiğine dikkat çeken Çak, “Lojistikte yaşanan beklemeler nedeniyle bazı önemli fabrika yatırımlarını da komşu ülkelere kaptırıyoruz. Yıllarca İzmir’den Volvo’nun İsveç’teki Götteborg fabrikasına kamyon jantı taşıdık. 7 günde taşıma yapabiliyorduk. Bu süreyi 5 güne indirmemizi istediler. Başaramadığımız için Volvo’nun tedarikçisi Delphi yatırımını Sırbistan’a kaydırdı. Bu olay 2017 yılında olmuştu. Şimdi de lojistik engeller nedeniyle birçok yatırımın Sırbistan, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelere kaydığını görüyoruz. Bu Türkiye ekonomisi için büyük kayıp” dedi.

“Navlunu artıyor ama bizim kaybımız da büyük”

Son dönemde karayolu navlunlarında yaşanan artışa değinen Şahap Çak, şunları söyledi: “Lojistik sektöründe maliyetler önemli oranda arttı. Hem Avrupa’da hem de Türkiye’de birçok maliyet kaleminde artış var. Öte yandan ihracat navlunun yüksek olmasının bir nedeni de ithalat yükünün azalmış olması. Biz navlunu her zaman gidiş-dönüş olarak hesaplıyoruz. İthalat yükü az ise navlun farkını ihracat tarafına yansıtıyoruz. Geçmişte de ithalat yükü çok olduğunda tersini yaptık. Tüm bu maliyetleri düşündüğünüzde ihracatçının ‘benim navlunum yükseldi’ demesi haklı ama onun demesinin yanında bizim kaybımız da büyük. Bu maliyetleri karşılamaya çalışıyoruz.”

40 milyon dolarlık yatırım yolda

Netlog, gıda, tekstil, perakende, ilaç, otomotiv gibi dev sektörlere entegre lojistik çözümleri sunuyor. Netlog bugün 29 farklı milletten 12 binin üzerinde çalışanı, 3 kıta 9 ülkede yönettiği toplam 1.2 milyon m2 kapalı depo alanı, toplam 91 deposu ve 4 bin üzerinde özmal taşıma aracıyla hizmet sunuyor. Şirket, yatırımlarına hız kesmeden devam ediyor. Şahap Çak, Ankara ve Antalya’da 22 milyon dolarlık lojistik merkezi yatırımı yaptıklarını, 2022’de de Bursa’ya 12 milyon dolarlık lojistik merkezi yatırımının yolda olduğunu söyledi.