Türkiye ithal altına servet ödedi

2022 yılında “parasal olmayan” altın ithalatı 20,4 milyar dolarla, pandemi yılı 2020’deki 25,2 milyar dolardan sonraki en yüksek yıllık düzeyde gerçekleşti.

Son yıllarda hızla artarak dış ticaret ve cari işlemler açığını büyüten Türkiye’nin “parasal olmayan altın” ithalatı, 2022 yılında da artış ivmesini sürdürerek 20,4 milyar dolara ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası verilerine göre geçen yılın tümünde 20 milyar 440,1 milyon dolarlık parasal olmayan altın ithal edilirken, bu kalemde Türkiye 1 milyar 53 milyon dolarlık da ihracat gerçekleştirdi. Böylece net ithalat 19 milyar 387 milyon dolar olarak gerçekleşti. Başka deyişle dış ticaretinde parasal olmayan altında bu tutarda bir açık ortaya çıktı.

Dış ticaret açığının 5’te biri altından TÜİK verilerine göre 2022 yılında Türkiye’nin toplam dış ticaret açığı 109 milyar 539 milyon dolar olurken, bunun yüzde 17,7’lik bölümü parasal olmayan altın dış ticaretinden kaynaklandı. Başka deyişle, Merkez Bankasına ait olmayan, rezerv olarak tutulamayan ve dış ticaret mevzuatında “genel mallar” kategorisinde yer alan “parasal olmayan” altında net ithalat, geçen yıl dış ticaret açığını dörtte bir oranında büyüttü.

Geçen yılki net altın ithalatı, Merkez Bankası’nın 48 milyar 769 milyon dolar olarak hesapladığı 2022 yılı cari işlemler açığının ise yüzde 39,8’ini oluşturdu. Parasal olmayan altından kaynaklanan 19,4 milyar dolarlık açık olmasa, geçen yılki cari açık 20 milyar dolar dolayında kalacaktı. Geçen yılki altın ithalatının 13 milyar 335 milyon dolarla üçte ikisinin tek bir ülkeden olmak üzere İsviçre’den yapılması dikkati çekti.

Bu ülkeden yapılan toplam yıllık ithalat 15 milyar 335 milyon dolar olurken, bunun yüzde 87’sini parasal olmayan altın ithalatı oluşturdu. Türkiye’nin bu ülkeye 136 milyon doları altın olmak üzere geçen yılki toplam ihracatı sadece 1 milyar 335 milyon dolar olurken, bu ülkeden yapılan altın ithalatı bunun yaklaşık on katı düzeyinde gerçekleşti.

Geçen yıl yapılan altın ithalatında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) 3 milyar 225 milyon dolarla ikinci sırada yer aldı. Ayrıca 589,6 milyon dolarla İtalya, 566,7 milyon dolarla Güney Afrika, 377,2 milyon dolarla Rusya, 338 milyon dolarla ABD, 326,3 milyon dolarla Irak en çok parasal olmayan altın ithal edilen ülkeler arasında.

On yılda altına 122,4 milyar dolar

Türkiye’nin beş kıtadan ve bazı ada ülkeleri de dahil hemen hemen tüm ülkelerden altın ithal ettiği 2013 başından 2022 sonuna kadar olan on yıllık dönemde parasal olmayan altın ithalatının birikimli tutarı 122 milyar 389,9 milyon dolara ulaştı.

Türkiye, Altın içeren mücevherler, saatler, elektronik bileşenleri gibi ziynet eşyalarını da kapsayan, altına adeta servet yatırdı. Türkiye, son on yılda parasal olmayan altında en çok ithalatı 40 milyar 650,8 milyon dolarla İsviçre’den gerçekleştirdi.

BAE de on yılda 33 milyar 116 milyon dolarla en çok ithalat yapılan ikinci ülke oldu. On yıllık ithalat tutarında bu ülkeleri 15 milyar 435 milyon dolarla Irak, 4 milyar 324 milyon dolarla Almanya, 4 milyar 216 milyon dolarla Avustralya, 3 milyar 217 milyon dolarla Güney Afrika izledi. On yıllık birikimli tutarlara göre İngiltere 2 milyar 985 milyon, Kanada 2 milyar 357 milyon, Libya 2 milyar 164 milyon, ABD 1 milyar 512 milyon, Rusya 1 milyar 102 milyon, İtalya 903 milyon dolarla en çok ithalat yapılan ülkeler oldu.

On yılda çıkan “net” döviz 81,7 milyar dolar

Türkiye, son on yılda birikimli olarak 40 milyar 696 milyon dolarlık da parasal olmayan altın ihraç etti. Buna göre on yılda parasal olmayan altın ticaretinde oluşan açık, başka deyişle dışarı giden net döviz miktarı 81 milyar 694 milyon dolar olarak gerçekleşti. Altında ihracat-ithalat dengesi 2013 yılında 11 milyar 779 milyon dolar, 2014’te 3 milyar 897 milyon dolar açık veren Türkiye, izleyen iki yılda ise 3 milyar 952 milyon ve 1 milyar 787 milyon dolarla fazla elde etmişti.

Ancak 2017’den itibaren makas tekrar aleyhte açıldı ve anılan yıl 10 milyara yakın açık verildi. İzleyen yıllarda da yaklaşık bu düzeylerde gerçekleşen açık, 25 milyar 183 milyon dolarla şu ana kadarki en yüksek ithalatın gerçekleştiği pandemi yılı 2020’de 22,4 milyar dolarla zirveye ulaştı. 2021 yılında 2 milyar dolar dolayına gerileyen altın dış ticaretindeki açık, 2022 yılında ise tekrar büyüyerek 19,4 milyar dolarla tarihteki en yüksek ikinci yıllık düzeyde gerçekleşti.