BDDK’dan da şimdilik umut yok

Aysel YÜCEL

Hükümetin düşen otomotiv satışlarını canlandırmak için önceki hafta ÖTV matrahlarında güncellemeye gitmesi, tüketici talebini artırdı. Ancak showroom’a giden çoğu tüketici araç alamadan döndü. Çünkü indirim kapsamına giren araçlarda çip krizi nedeniyle yeterli stok yok. Sektör temsilcileri, talep artışına rağmen satışların ağustos ayında geçen yılın altında bile kalabileceğini öngörüyor. Ağustos 2020’de yaklaşık 62 bin adet otomobil ve hafif ticari araç satışı gerçekleşmişti. Otomotivcilere göre, yeterli sayıda araç olsaydı bu ay en az 90 bin adet araç satılabilirdi. Diğer yandan sektör yetkilileri, piyasanın canlanması için matrah güncellemesinden çok taşıt kredilerinde ve taksit sayılarında düzenleme yapılasına ihtiyaç olduğunu vurgularken, BDDK ise sektörün bu talebine birkaç ay olumlu yanıt veremeyeceğinin sinyallerini verdi.

Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Turgay Mersin, ÖTV matrahı güncellemesinin showroom trafiğini artırdığını, ancak çip krizinden dolayı araç bulunurluğu sıkıntısı yaşandığını söyledi. Mersin, “Dolaysıyla talep satışlara aynı oranda yansımıyor. Şu bir gerçek ki, eğer tedarik sorunu olmasaydı ağustos ayında satışlar 90 bin adetlere kadar çıkabilirdi. Eylül ayında da üretici firmalarda sıkıntının devam edeceğini görüyoruz. Ekim ayında bu sıkıntıların azalacağını umut ediyoruz” dedi.

BDDK, önce piyasayı izleyecek

Sektörün piyasanın canlanması için öncelikli beklentilerinden birinin taşıt kredi oranlarının düşmesi olduğunu dile getiren Mersin, bu taleplerini iletmek için geçen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nu (BDDK) ziyaret ettiklerini söyledi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, banka kredisi ve finansal kiralamayla alınan taşıt araçlarının taksit sürelerinde geçen temmuz ayında düzenleme yapmıştı. Karar ile kredi vadeleri sınırlandırılırken, taşıt değerine göre kredi tutarı oranları da aşağı çekilmişti. Fiyatı 120 bin TL ve altında olan taşıt alımında kredi vadesi 60 aydan 48 aya, 120 bin ile 300 bin TL arasındaki araçlarda kredi vadesi 48 aydan 36 aya indi. Nihai fatura değeri 300 bin TL üzerinde olup 750 bin TL’nin üzerinde olmayan taşıt alımı amacıyla kullandırılan kredilerde vade sınırı 36 aydan 24 aya indirildi. Turgay Mersin, BDDK yetkilileri ile yaptıkları görüşmede araç alımlarında taksit sayısının eski haline gelmesi ve kullanılan kredinin yükseltilmesi için talepte bulunduklarını aktararak, görüşmenin sonuçlarını DÜNYA’ya değerlendirdi: “Burada da bir düzenlemeye ihtiyaç var. Bunu kendilerine anlattık. Örnek vermek gerekirse 300 bin liraya kadar olan araçlar yüzde 50 kredi kullanabiliyor. Ancak 300 bin TL’nin üzerinde olan araçlarda yüzde 30 kredi kullanabiliyor. Bugün 301 bin TL’ye araç alan bir tüketici 91 bin TL araç kullanabilecek. 200 bin TL’sini nakit olarak bulması çok zor. BDDK yetkilileri bizi dinledi. Anlayışla karşıladılar ama bu bir iki ayı görmek istediklerini söylediler. Bu şekilde ayrıldık. Piyasayı izliyorlar. Duruma göre karar verecekler.”

“Düzenlemede geç kalındı”

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici, matrah güncellemesinde geç kalındığını belirterek, “Matrah düzenlemesi bu yılın başlarında yapılsaydı daha etkili ve doğru olurdu. Matrah dediğiniz konu; makrolara bağlı olarak değişiyor. Burada en önemlisi kur ve üretim maliyetlerindeki artışlar. Dolayısıyla bir miktar gecikti. Bundan sonra yeniden bir artırım için yeniden bir düzenlemeye ihtiyaç var. Çünkü güncelleme kısa sürede enfl asyonun ve olası kur hareketleri ile geçici etki olarak kalacak” dedi. Diğer yandan, ÖTV baremlerinin sık değişmesinin piyasayı negatif etkilediğini belirten Ekici, şöyle devam etti: “ÖTV uygulamalarının daha kolay ve daha uzun vadeli, denge odaklı olması gerekli. Yapılan pozitif ama gecikti. Çok uğraştık, altı-yedi aydır anlatıyoruz. Bu kadar fiyatlar yükselince orada bir üst bareme atlıyor, dolayısıyla bu da otomotiv ekosistemini negatif etkiliyor. Türkiye için otomotiv üretimi o kadar değerli ki, dünyada rekabetçi olmamız gerekiyor. Bunun için ise çok daha fazla üretmemiz şart, güçlü bir pazara ihtiyaç var. Türkiye’de bin kişi başına düşen otomobil sayısı 157-160 adet, Avrupa’da ise ortalama 600. Halen Türkiye’nin gidecek çok yolu var. Türk insanı için otomobil neden lüks olsun ki? Pandemi aracın bir ihtiyaç olduğunu altı çizili bir şekilde hatırlattı.” 13 Ağustos Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile binek otomobil alım-satım işlemlerinde geçerli olacak ÖTV matrah limitleri artırılmıştı. Yapılan düzenleme matrahına göre araç fiyatlarında yüzde 3 ila yüzde 16 arasında düşüş sağlandı.

İndirimli modellere talep çok ama araç yok!

Sektör temsilcileri, ÖTV matrah düzenlemesinin ardından showroom trafiğinin önemli oranda arttığını, ancak çip krizi nedeniyle stokta büyük sıkıntı olduğunu dile getirdi. Aynı zamanda Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı olan Doğuş Otomotiv CEO’su Ali Bilaloğlu, ÖTV matrah güncellemesinin ardından talepteki artışa dikkat çekerek, “Showroom trafiği bizim markalarımızda ciddi artış gösterdi. Ancak araç tedarikinde sıkıntı artarak devam ediyor. Dünya basınında her gün muhtelif markaların üretim kısıtlamalarının haberleri çıkıyor” dedi. Ağustos ayı satış beklentilerine yönelik değerlendirme yapan Bilaloğlu, “Pazar tahmini yapmak zor. Ancak bu ay satışların Ağustos 2020’nin altında kalacak gibi görünüyor” dedi. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer de diğer birçok marka gibi arz sıkıntısı yaşadıklarını belirterek, “Piyasada talep çok fazla ama arz tarafı sıkıntılı. Biz de Honda olarak aynı sorunu yaşıyoruz. Showroom trafiğimiz arttı ancak, çip krizi nedeniyle arz yetersiz kalıyor” dedi. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, ÖTV matrahlarında güncelleme yapılmasının hemen ertesi günü showroom trafiğinin hareketlendiğini ifade ederek, “Showroom trafiği epey arttı.

İkinci el piyasası normal seyrine döndü

İkinci el pazarında matrah güncellemesi sonrası fiyatlar düşer beklentisi ile satışlarda birkaç gün durgunluk yaşanmıştı. İkinci el piyasasında satışların yeniden normalleştiğini ifade eden Garenta ve ikinciyeni.com Genel Müdürü Emre Ayyıldız, konuyla ilgili DÜNYA’ya şu açıklamalarda bulundu: “Sıfır araçlardaki matrah güncellemesi tüm araçları kapsayan bir düzenlemeden ziyade belirli aralıktaki araçları desteklemek için yapılmış bir değişiklikti. Özellikle yüzde 50 ve yüzde 80 ÖTV dilimlerinde arada sıkışmış birkaç modeli doğrudan etkiledi. Diğer modellerin sıfır fiyatında pek etkisi olmadı. İkinci el açısından bakarsak da düzenleme ilk açıklandığında tüm araç modellerine indirim gelmiş şeklinde yanlış bir algı oluştu bu da sıfır yada ikinci el araç almak isteyenleri bir kaç model dışında gerçekleşmesi zor olan bir indirim beklentisine soktu bu da özellikle ikinci elde talebi ilk bir kaç gün durdurdu. Ancak daha sonra düzenleme daha net anlaşılınca talep tekrar hareketlenmeye başladı. Ancak ikinci el sektöründe geçen seneye göre pazar zayıf seyrine devam ediyor.” VavaCars Pazarlama Direktörü Alper Kararer de konuyla ilgili açıklamada bulunarak, “Şu anda teorik olarak sınırlı sayıda marka ve modelde indirim varmış gibi görünse de pratikte oluşacak talebi karşılayacak kadar araç olmadığı için zaten müşterilerin talebi yeni araçlarla karşılanamayacak. Bu da ikinci ele yönelik talebin devam etmesini sağlayacak. İkinci elde bir fiyat düşüşü öngörülmese de VavaCars olarak müşteri beklentilerine cevap vermek adına araç satış fiyatlarımızda düşüşe gittik, kampanyalı olarak satışa sunduğumuz modeller ve markalarla ÖTV indirimi sürecinde müşterilerimizin beklentisini karşılıksız bırakmak istemedik” dedi.